Enkelverzwikking

Wat is het?
‘Een enkelverzwikking of –verstuiking is een overrekking van de buitenste enkelbanden. Je hebt drie gradaties. Bij graad 1 is er sprake van overrekking in hooguit één band, bij graad 2 heb je het over een scheurtje en bij graad 3 is een band echt losgescheurd.’

Wat voel en zie je?
‘Dit ontgaat je niet! Je voelt een plotse, scherpe pijn, meestal aan de buitenkant van de enkel. Vaak is er sprake van zwelling en een blauwe verkleuring, als gevolg van een bloeduitstorting. Als je je enkel stevig verzwikt hebt, kun je er niet meer op lopen.’

Hoe ontstaat het?
‘Bij lopers komt het meestal doordat ze zich verstappen. Op oneffen terrein is het risico op zwikken uiteraard groter dan op de weg. Berucht zijn wegkanten. Er komt je een auto tegemoet die nauwelijks uitwijkt, je gaat op het randje lopen, stapt mis en zwikt.’

Hoe stelt de arts het vast?
‘Uit het verhaal van de patiënt blijkt doorgaans glashelder wat er aan de hand is. Uiteraard onderzoeken we vervolgens de enkel. Kan de patiënt er op staan of niet, is er zwelling en drukpijn? Aan de hand de Ottawa Ankle Rules stellen we vast of het nodig is om een foto te maken. Soms is er namelijk ook sprake van een breuk en dat moet worden uitgesloten. Bij een ernstige scheuring is de enkel abnormaal beweeglijk. We spreken dan van een ‘positieve schuiflade-test’, omdat de voet zich door het disfunctioneren van de enkelbanden als een soort schuiflade naar voren laat trekken ten opzichte van het onderbeen.’

Wat doe je er aan?
‘Loop niet door, ook niet als de pijn na een paar minuten minder wordt. In dat geval is er waarschijnlijk sprake van een lichte overrekking, maar ook dan is het raadzaam de enkel even rust te geven. Koel de enkel thuis met water of een icepack, leg indien nodig een drukverband aan en hou het been hoog. Als je op de voet kunt lopen, moet je een tijdje rustig aan doen. Stappen met een steunverband, tot de ergste pijnklachten over zijn. Ga je weer trainen, loop dan tot de pijngrens en stop. Na een of twee weken ben je doorgaans weer hersteld. Als je daarentegen erge pijn hebt, niet goed op de enkel kunt staan of er niet voorzichtig op kunt lopen, moet je altijd direct naar de dokter gaan, bij voorkeur een sportarts.’

En dan?
‘Bij een flinke verzwikking duurt het twee of drie maanden tot je weer volledig belastbaar bent. Je krijgt dan eerst een poosje een stevige enkelbandage om het enkelbandapparaat te stabiliseren. De eerste dagen zul je soms op krukken moeten lopen om de enkel licht te ontzien. Op geleide van pijnklachten kan je de enkel weer voorzichtig belasten. Je doet balanstraining en oefeningen om de enkel te versterken. Daarbij tape je de enkel in of je draagt een brace. Het voordeel daarvan is dat ze het enkelgewricht ondersteunen en voorkomen dat je opnieuw zwikt, terwijl je tegelijkertijd de spieren kan trainen. Hoe eerder de spieren weer in actie komen, hoe sneller de enkel weer stabiel is. Het idee dat tape of een brace de enkel zwakker maken is een fabeltje. Ze dienen slechts ter ondersteuning van de enkelbanden. Het is altijd noodzakelijk om (zelf) stabiliteitsoefeningen te doen! Als een enkelband is afgescheurd, ga je soms tijdelijk in het gips. Daarmee wordt de enkel volledig geïmmobiliseerd. Als het gips eraf gaat, zijn je enkelspieren behoorlijk verzwakt, waardoor het revalidatieproces wat langer duurt.’

Wordt deze blessure wel eens geopereerd?
‘Nee, dat is vrijwel nooit nodig. Zelfs als een enkelband volledig is afgescheurd, zullen de twee uiteinden vanzelf weer netjes aan elkaar groeien, mits de enkel voldoende herstel krijgt. Mooi hè? Het zelfhelend vermogen van het menselijk lichaam is soms verbluffend.’

Wie zijn extra gevoelig voor deze blessure?
‘Mensen met zwakke enkelspieren en ruime enkelbanden. Hoe zwakker de enkelspieren, hoe onstabieler het gewricht en hoe groter het risico dat je door je enkel gaat. Het risico is ook hoger als een enkelverzwikking juist genezen is. Veel lopers zijn ongeduldig en vergeten dat hun enkelspieren door de rust en eventuele immobilisatie zijn verzwakt, waardoor de stabiliteit van het gewricht is verminderd. Ze denken ‘ik voel niets meer’ en lopen dan te hard van stapel. Rust alleen is niet voldoende, je moet de enkel ook optrainen.’

Hoe voorkom je het?
‘Doe een goede warming up, vooral als het buiten koud is. Zorg voor goed schoeisel. Let op dat eventuele inlegzooltjes niet te hoog zijn. Doe spierversterkende oefeningen. Maar misschien wel het belangrijkste: kijk als het even kan goed waar je loopt, vooral off the road. Je kunt nog zulke stabiele enkels hebben, als je in volle vaart precies verkeerd in een gemene kuil stapt, zegt het krak.’