Meniscusblessure

Wat is een meniscus?

‘Een meniscus is een schijfje rubberachtig steunweefsel in de vorm van een halve maan. In elke knie zitten twee menisci. Eén aan de binnenkant en één aan de buitenkant. Ze vormen als het ware schokdempers tussen het boven- en onderbeen. Bij gewoon lopen vangen ze 55 procent van de ‘klap’ op en tijdens het hardlopen verwerken ze bij iedere landing 7 tot 8 keer je eigen lichaamsgewicht. Ze zijn ook belangrijk voor het soepel bewegen van het gewricht. Het boven- en onderbeen passen niet goed op elkaar en de menisci zorgen er voor dat de twee botten ongehinderd ten opzichte van elkaar kunnen draaien.”
 
Hoe ontstaat meniscusletsel?

‘De halvemaanvormige schokdempertjes zitten op twee respectievelijk drie plekken vast aan de kniebanden. Wanneer je een rare beweging maakt, bijvoorbeeld omdat je je verstapt, je knie verdraait of omdat je explosief vanuit hurkende houding overeind springt, trekken de kniebanden extreem hard of op een ongelukkige manier aan de meniscus, waardoor er een scheur in kan komen. Verder eist de schokdempende werking na verloop van tijd zijn tol. De binnenmeniscus gaat het vaakst stuk, omdat die op drie plaatsten vast zit en de buitenmeniscus op twee plaatsen. De binnenmeniscus is dus minder mobiel en daardoor gevoeliger voor letsel. Meniscusletsel kent twee hoofdoorzaken: trauma en veroudering. Naarmate je ouder wordt, neemt de kwaliteit van het weefsel af.’

Wat voel je?

‘Steekjes aan de zijkant van de knie, doorgaans de buitenkant. Meestal geen ondraaglijke pijn, maar het gevoel dat er iets niet helemaal zit zoals het moet, dat je best eens door de knie heen zou kunnen gaan. Dikwijls heeft de patiënt het gevoel dat de knie op slot zit, wat feitelijk ook zo is. Een afgescheurd stukje meniscusweefsel blokkeert dan het kniegewricht. Soms zit de knie zo vast dat een arts of fysiotherapeut de knie met een speciale truc moet los wrikken. Wanneer een meniscus is gescheurd, treedt doorgaans zwelling op. Ook die zwelling kan pijnklachten geven.’

Hoe stel je de diagnose?

‘In eerste instantie op basis van wat de patiënt vertelt. Meestal kan hij of zij het begin van de klachten direct relateren aan een misstap of onverwachte beweging. Vaak ook is de klacht ontstaan toen de patiënt na een intensieve loop op de hurken ging werken, bijvoorbeeld in de tuin. We doen testjes door de knie te draaien en bevoelen de gewrichtspleet aan de binnen- en buitenkant van de knie, die vaak pijnlijk is. Als de knie ‘op slot’ zit, is de kans heel groot dat het de meniscus betreft. Soms is het nodig voor een goede inschatting van het letsel een MRI-scan te laten maken.’

Wat doe je er aan?

‘In eerste instantie kiezen we meestal voor een conservatieve aanpak. Dat wil zeggen fysiotherapie, knieversterkende oefeningen en rust. Als het genezingsproces goed verloopt, kun je dan na zes weken weer voorzichtig beginnen met lopen. Maar… Jammer genoeg herstelt slechts 20 tot 30 procent vanzelf. Dat komt doordat het meniscusweefsel vrij slecht doorbloed is. Vooral het meer naar binnen gelegen deel bevat weinig bloedvaten, waardoor het herstelvermogen erg beperkt is. De meerderheid van de patiënten moet dan ook alsnog een operatie ondergaan. Het hangt er overigens vanaf wie je tegenover je hebt. Iemand die puur recreatief loopt, heeft grotere kans dat hij zonder chirurgische ingreep op zijn oude niveau verder kan dan een ambitieuze atleet. Als het gaat om een jonge sporter met een fors weekgemiddelde, weet je eigenlijk zeker dat het met de conservatieve aanpak niet gaat lukken. In zulke gevallen kun je vaak beter meteen opereren. Eigenlijk moet je in iedere situatie weer opnieuw bedenken wat het beste is voor de betreffende patiënt. En dat is ook het leuke van ons vak!’

Wat houdt een operatie in?

‘Dat met behulp van artroscopie, een kijkoperatie, het afgescheurde flapje wordt weggesneden. Een poliklinische ingreep. Je wandelt dezelfde dag het ziekenhuis weer uit en na drie tot vier weken kun je weer beginnen met lopen. Wat wordt weggehaald, komt niet meer terug, omdat meniscusweefsel als gezegd niet regenereert. Vroeger werd de hele meniscus verwijderd in een open operatie, maar je zult begrijpen dat de resultaten van die ingreep niet bevredigend waren. Je krijgt dan dat kraakbeen op kraakbeen glijdt, waardoor het snel degenereert. Bij de huidige techniek blijft er voldoende meniscusweefsel over om als stootkussen te kunnen dienen. Toch is er daarna wel een iets verhoogd risico op kraakbeenschade en dus op artrose. Soms wordt een gescheurde meniscus ook wel gehecht, maar ook die methode heeft vaak een minder bevredigend resultaat. Vaak moet na vijf tot tien jaar alsnog een deel van meniscus worden verwijderd.’

Zijn er innovatieve behandelingen?

‘Er wordt geëxperimenteerd met meniscustransplantaties en kunstmenisci, maar de resultaten zijn niet denderend. In de praktijk wordt het nooit gedaan.’

Geef je medicatie?

‘Zelden. Er is niet vaak sprake van erge pijn. Als dat wel zo is, bijvoorbeeld net na de operatie, kunnen gewone pijnstillers als paracetamol of ibuprofen verlichting geven.’

Lopen sommige lopers extra risico?

‘Vanaf ongeveer het veertigste jaar neemt de kwaliteit van het meniscusweefsel af. Het wordt brosser en er ontstaan haarscheurtjes. Daarmee wordt het risico dat een verkeerde beweging tot een acuut trauma leidt groter. Het degeneratieproces zelf kan ook tot klachten leiden. Verder maakt alles dat de krachten op de menisci verhoogt de kans op een meniscusprobleem groter. Dan heb je het over het bekende rijtje: overgewicht, standsafwijkingen en verkeerd schoeisel.’