Springersknie

Wat is het?

‘Een overbelastingsblessure van de knieschijfpees. Dat is de pees die van de onderkant van de knieschijf naar het scheenbeen loopt. Het is een heel sterke pees, die de krachten van de strekspiergroep overbrengt, zodat het been gestrekt kan worden. Lange tijd werd gedacht dat het om een ontstekingsreactie ging, maar uit modern onderzoek blijkt dat dit niet het geval is.’

Wat voel je?

‘Een zeurende pijn en een stijf gevoel aan de onderkant van de knieschijf, in eerste instantie vooral enige tijd na het lopen. Je kunt de pijn provoceren door het samentrekken van de quadriceps, bijvoorbeeld door een kniebuiging te maken. Bij het krachtig strekken van het been doet het dan zeer. Veel patiënten met een springersknie hebben moeite om het aangedane been langdurig in dezelfde positie te houden. Zitten of staan zijn dan vervelend. Als de blessure voortschrijdt, krijg je ook steeds meer last tijdens het sporten.’

Hoe stel je het vast?

‘Het is best een lastige blessure om te diagnosticeren. Als je op het aangedane weefsel drukt, doet hij pijn, maar de aanhechting is moeilijk te palperen. De pees hecht aan de achterzijde van de onderste rand van de knieschijf. Je moet de knieschijf wat opwippen door op de bovenkant te drukken, wat op zich soms ook al pijnlijk is. Soms ziet de aangetaste pees er dikker uit dan de niet aangetaste pees of er is een lichte zwelling rond de pijnlijke plek. Natuurlijk kijken we of provocatie pijnlijk is. Als het plaatje toch niet helemaal duidelijke wordt, kunnen we aanvullend beeldvormend onderzoek doen. Met echo of MRI kun je soms kleine peesbeschadigingen vaststellen. Aan de andere kant kan zo’n scan ook normaal zijn terwijl de sporter wel degelijk een kniepeeslessure heeft.’

Hoe ontstaat de blessure?

‘Als de knieschijfpees langdurig wordt overbelast, bijvoorbeeld doordat je vaak sprint of doordat je op jouw parcours geregeld moet springen, kunnen er kleine beschadigingen in het peesweefsel ontstaan. Daarmee is niet gezegd dat vaak springen of sprinten per se tot een springersknie leiden. Beslist niet, ze verhogen alleen het risico. Bij veel mensen die klachten ontwikkelen, blijkt het weefsel een degeneratief proces te ondergaan. De fibroblasten, de peescellen, zijn niet zoals bij gezond peesweefsel ordelijk gegroepeerd, maar vertonen een chaotische structuur. Waarom dat precies gebeurt, is nog niet bekend.’

Zijn er gradaties?

‘Grofweg kent deze klacht vier stadia. In eerste instantie is er alleen pijn na het sporten. Vervolgens is er pijn voor en na de inspanning, terwijl de pijn verdwijnt na het opwarmen. In de derde fase is de pijn er ook tijdens de activiteit en in het vierde stadium hindert het je bij lichte dagelijkse activiteiten.’

Wat doe je er aan?

‘De meest effectieve bestaat uit een excentrisch spierversterkingsprogramma. Je wilt het gedegenereerde peesweefsel een impuls geven die tot herstel, tot hergroepering van die cellen aanzet. Volledige rust werkt bij de lichtere klachten, gradatie 1 en 2, bijna altijd contraproductief. Ga door met trainen, maar vermijd overbelasting van de pees door niet te springen en te sprinten. Bij gradatie 3 adviseren we om tijdelijk voor een alternatieve inspanning te kiezen om de pees ‘actief te ontlasten’. Zwemmen en aquajogging zijn erg geschikt. Alleen in fase 4 is een periode van volledige rust noodzakelijk alvorens je een herstelimpuls kunt toedienen. Soms ontlasten we de pees door de knie in te tapen of een knieschijfbrace te plaatsen.’

Is er ook een medicamenteuze behandeling?

‘Nee. Zelf heb ik een onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om deze blessure te behandelen met nitroglycerinepleisters. Bij achillespeesklachten en schouderproblemen leidt dat tot verbetering. Nitroglycerine wordt op de plaats waar het wordt opgenomen omgezet in stikstofoxide. Het vermoeden bestaat dat de stikstofoxide het gedegenereerde peesweefsel aanzet tot de aanmaak van nieuw collageen en dat het het herstel van de fibroblasten bevordert. We deden een dubbelblind, placebo gecontroleerd experiment, maar helaas, we vonden geen effect. De grote vraag is natuurlijk waarom het bij de achillespezen en de schouders wel werkte. Ik vermoed dat het komt door de plek. De werkzame stof moet uit de pleister helemaal tot onder de rand van de knieschijf doordringen.’
 
Kun je er aan worden geopereerd?

‘Chirurgisch ingrijpen is echt een laatste redmiddel. Het aangedane deel van de pees wordt dan weggesneden. Soms worden kleine sneetjes gemaakt aan de zijkanten van de pees, waardoor de krachten anders over het weefsel worden verdeeld. Helaas zijn er nauwelijks aanwijzingen dat chirurgie beter werkt dan de standaardbehandeling.’

Hoe lang voor je weer kunt lopen?

‘In het gunstigste geval, bij een acuut ontstane, lichte blessure, gaan de klachten na een week of zes vanzelf over. Maar meestal blijven ze maanden sluimeren. En zijn ze erg hardnekkig. Het is erg individueel.’

Hebben bepaalde mensen meer risico?

‘Alle factoren die maken dat de pees overdreven wordt belast, verhogen het risico. Overgewicht is zo’n risicofactor. Maar ook een verkorting van de strekspiergroep en standsafwijkingen als platvoeten en x-benen.’

Hoe verklein je het risico op deze blessure?

‘Zorg dat je buikspieren, je hamstrings en je kuitspieren zo sterk mogelijk zijn. Lopen alleen is daarvoor niet voldoende, je zult ook wat aan krachttraining moeten doen.’